Tháng 01 năm 1946, một
tổ chức quốc tế các nhà giáo tiến bộ được thành lập ở Pari (thủ đô nước Pháp) lấy
tên là FISE (Féderation International Syndicale des Enseignants - Liên hiệp quốc
tế các Công đoàn Giáo dục). Năm 1949, tại Hội nghị quốc tế Vacsava (Varsovie -
Thủ đô của Ba Lan) tổ chức FISE xây dựng một bản "Hiến chương các nhà
giáo" gồm 15 chương với nội dung chủ yếu là đấu tranh chống nền giáo dục tư
sản, phong kiến; xây dựng nền giáo dục tiến bộ; bảo vệ những quyền lợi vật chất
và tinh thần chính đáng của nghề dạy học và nhà giáo
Trong những năm kháng
chiến chống thực dân Pháp xâm lược, Công đoàn Giáo dục Việt Nam đã quan hệ với
FISE để tranh thủ các diễn đàn quốc tế tố cáo âm mưu tội ác của bọn đế quốc xâm
lược đối với nhân dân ta cũng như đối với giáo viên và học sinh đồng thời giới
thiệu những thành tích của nền giáo dục cách mạng, tranh thủ sự đồng tình ủng hộ
của toàn thể giáo viên trên thế giới đối với cuộc kháng chiến chính nghĩa của
nhân dân ta.
Vào mùa xuân năm 1953,
Đoàn Việt Nam do Thứ trưởng Bộ Quốc gia Giáo dục Nguyễn Khánh Toàn làm trưởng đoàn
dự Hội nghị quan trọng kết nạp Công đoàn Giáo dục của một số nước vào tổ chức
FISE tại Viên(Thủ đô nước áo), trong đó có Công đoàn Giáo dục Việt Nam. Như vậy,
chỉ một thời gian ngắn sau khi thành lập (22.7.1951), Công đoàn giáo dục Việt
Nam đã được kết nạp là một thành viên của FISE.
Từ ngày 26 đến
30/8/1957, tại Thủ đô Vacsava, Hội nghị FISE có 57 nước tham dự, trong đó có cả
Công đoàn Giáo dục Việt Nam, quyết định lấy ngày 20 tháng 11 làm ngày Quốc tế
Hiến chương các nhà giáo.
Ngày 20/11/1958, lần đầu
tiên ngày "Quốc tế Hiến chương các nhà giáo" được tổ chức trên
toàn miền Bắc nước ta. Những năm sau đó, ngày Lễ 20 tháng 11 còn được tổ chức tại
các vùng giải phóng ở miền Nam. Hàng năm vào dịp Kỷ niệm 20- 11, cơ quan tiểu
ban giáo dục thường xuất bản, phát hành một số tập san đặc biệt để cổ vũ tinh
thần đấu tranh của giáo giới trong vùng tạm chiếm, động viên tinh thần chịu đựng
gian khổ hy sinh của anh chị em giáo viên kháng chiến.
Sau ngày đất nước được
thống nhất 30/4/1975, nền giáo dục cả nước được thống nhất, giáo giới Việt Nam đoàn
kết nhất trí xây dựng nền giáo dục theo định hướng xã hội chủ nghĩa của Đảng Cộng
sản Việt Nam
Ý nghĩa của ngày
"Quốc tế Hiến chương các nhà giáo" đã hoàn thành sứ mệnh lịch
sử với giáo giới Việt Nam. Song ngày 20 -11 đã trở thành truyền thống với nội
dung mới của giáo giới Việt Nam và của nhân dân Việt Nam
Chính vì thế theo đề
nghị của ngành Giáo dục, ngày 28/9/1982 Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) đã
ban hành Quyết định số 167 - HĐBT về ngày Nhà giáo Việt Nam. Nội dung Quyết định
có những điều khoản như sau:
Điều 1: Từ nay hàng năm sẽ lấy ngày 20 - 11 là ngày Nhà giáo Việt
Nam
Điều 2: Để ngày Nhà giáo Việt Nam có ý nghĩa thiết thực hàng năm,
từ tháng 10 các cấp chính quyền và đoàn thể cần họp để xem xét tình hình công
tác và hoạt động của đội ngũ giáo viên ở địa phương mình; kiểm điểm những việc đã
làm và đề ra những việc cần tiếp tục làm nhằm động viên đội ngũ giáo viên phát
huy truyền thống tốt đẹp của giáo giới Việt Nam, rèn luyện phẩm chất và năng lực,
làm gương sáng cho học sinh noi theo. Về phía giáo viên, cần có những hoạt động
phong phú nhằm nâng cao nhận thức về vinh dự và trách nhiệm của người giáo viên
trong xã hội nước ta ngày nay, từ đó mà ra sức phấn đấu làm tốt hơn nhiệm vụ
cao cả của mình.
Điều 3: Việc tổ chức ngày 20 tháng 11 hàng năm do Uỷ ban nhân dân
và Hội đồng giáo dục các cấp chủ trì, có sự phối hợp của ngành giáo dục và các đoàn
thể nhân dân. Các cấp, các ngành cần phân công cán bộ lãnh đạo đi thăm hỏi giáo
viên, tổ chức các cuộc gặp mặt thân mật với giáo viên, nhân dịp này có thể tổ
chức khen thưởng các giáo viên có thành tích.
Việc tổ chức ngày Nhà giáo Việt Nam cần được tiến hành trọng thể
và thiết thực, tránh hình thức phô trương gây phiền hà cho học sinh và cha mẹ học
sinh.
Điều 4: Trong ngày 20 tháng 11, các trường có thể sắp xếp lại việc
học tập và giảng dạy để giáo viên được nghỉ và tham gia các hoạt động của nhà
trường và của
địa phương.
Ngày
20 tháng 11 năm 1982, là Lễ kỷ niệm ngày Nhà giáo Việt Nam đầu tiên được tiến
hành trọng thể trong cả nước ta, và từ đó dến nay, đây là ngày để học trò thể
hiện tình cảm quý mến, kính trọng với thầy giáo, cô giáo - những người đã dày
công vun đắp cho chúng ta - những cây đời mãi mãi xanh tươi./.
